Katlı Oranlar Kanunu
Yalnız iki element arasında birden fazla bileşik oluşmuş ise;
Bu bileşiklerde elementlerden birinin sabit miktarıyla birleşen ikinci elementin birleşen kütleleri arasında tam sayılarla ifade edilen katlı oranlar vardır.
ÖRNEK:Fe ile O elementleri arasında;FeO Fe2O3 ve Fe3O4 Gibi bileşikler oluşmaktadır. Bunlar arasındaki katlı oranlara bakacak olursak:
Fe2O3 ve Fe3O4 bileşiklerinde mesela Fe yi sabit tutarsak
Fe2O3 yi 3 ile ve
Fe3O4 ü de 2 ile çarpmamız gerekir. O zaman çarpalım bakalım Mevla’m neyler neylerse güzel eyler.
3(Fe2 O3) Fe6 O9
----------- = ---------
2(Fe3 O4) Fe6 O8
burada Fe’ ler sadeleşirse oksijenler arasındaki katlı oran
9/8
oranı elde edilir.
Bunun anlamı
Fe2O3 teki 9 gram oksijene karşılık, ikinci bileşikte 8 gram oksijen vardır.
Katlı oranların uygulana bilemesi için ;EBileşiklerde yalnız iki element olmalıEBileşiklerdeki elementler birbirinin aynı olmalıEBileşiklerin basit formülleri aynı olmamalıEKatlı oran 1/1 olmamalıÖRNEKNO – N2O3Katlı oranlar kanununa uyar
NO2 – N2O4Katlı oranlar kanununa
uymazNaCl – KClKatlı oranlar kanununa
uymazH2SO4 – H2SO3 Katlı oranlar kanununa
uymazFeO – Fe2O3 Katlı oranlar kanununa uyar
ÖRNEK:X ve Y elementleri arasında oluşan iki farklı bileşikten birincisinde 3 gram X, 4 gram Y ile birleşmiştir. İkincisinde 6 gram X, 6 gram Y ile birleşmiştir. Birinci bileşiğin formülü XY2 ise ikinci bileşiğin formülü nedir.
ÇÖZÜMBu tür soruları çözmek için şu şablon tabloyu uygulayalım;
X gram
Y gram
FORMÜL
I. BİLEŞİK
3
4
XY2
II. BİLEŞİK
6
6
?
I. YOL:Görüldüğü gibi X’ in kütlesi iki katına çıkmış. O halde mol sayısı da iki katına çıkacak. Yani ikinci bileşikteki X2 olacak. Y’ nin kütlesi ise 3/2 katına çıkmış. Onunda mol sayısı 3/2 katına çıkıp Y3 olacak.turkeyarena.com
Bu durumda Formül X2Y3 olur.
II. YOL:Birinci bileşikte: X = 3 2Y = 4 ise Y = 2 olur.
İkinci bileşikte :
ÖRNEK:Grafikte X ve Y elementleri arasında oluşan iki ayrı bileşikte X ile Y elementlerin kütlece birleşme oranları verilmiştir.
Birinci bileşiğin formülü XY ise ikincininki nedir?A) X2Y
B) XY2
C) X2Y3
D) X3Y4
E) X3Y2
ÇÖZÜMBu tür soruları çözmek için şu şablon tabloyu uygulayalım;
X gram
Y gram
FORMÜL
I. BİLEŞİK
7
2
XY
II. BİLEŞİK
21
8
?
I. YOL:Görüldüğü gibi X’ in kütlesi üç katına çıkmış. O halde mol sayısı da üç katına çıkacak. Yani ikinci bileşikteki X3 olacak. Y’ nin kütlesi ise 4 katına çıkmış. Onunda mol sayısı 4 katına çıkıp Y4 olacak. Yani bileşik X3Y4 olacak
II. YOL:Birinci bileşikte: X = 7 Y = 2 olur.
İkinci bileşikte :
Bu durumda formül X3Y4 olur